Biznes i zarządzanie a podstawy przedsiębiorczości – analiza zapisów podstawy programowej

Biznes i zarządzanie w ostatnich miesiącach odmieniany jest przez wszystkie przypadki. Wszyscy o nim mówią, ale co tak naprawdę o nim wiemy? Dzisiaj opowiemy Wam o podobieństwach i różnicach treści programowych podstaw przedsiębiorczości i biznesu i zarządzania.

Od 1 września 2023 roku przedmiot podstaw przedsiębiorczości zostanie zastąpiony przedmiotem biznes i zarządzanie (zakres podstawowy). Pojawi się możliwość nauczania tego przedmiotu jako jednego z przedmiotów rozszerzonych i począwszy od roku szkolnego 2026/2027 – przystąpienia do egzaminu maturalnego z BiZ na poziomie rozszerzonym.

Głównym motywem zmiany jest chęć nadania bardziej praktycznego wymiaru nowemu przedmiotowi oraz podniesienie jego prestiżu. Jako cel wprowadzenia nowego przedmiotu podaje się wyposażenie młodych ludzi w kompetencje 4K (komunikacja, krytyczne myślenie, kooperacja, kreatywność). W związku z tym, Ministerstwo Edukacji i Nauki proponuje ograniczenia i zmianę części zagadnień podstawy programowej kształcenia ogólnego dla podstaw przedsiębiorczości. Redukcja tematyki dotyczy przede wszystkim zagadnień makroekonomicznych, natomiast w treściach kształcenia pojawia się problematyka zarządzania finansami osobistymi oraz zagadnienia związane z rozwojem kompetencji miękkich. Szczególny nacisk kładzie się na wykorzystywanie nowoczesnych metod kształcenia, w tym uczenia się poprzez działanie i środków dydaktycznych wykorzystujących nowe technologie i narzędzia cyfrowe. Zaleca się korzystać z form pracy, metody i technik kształcenia, tj.: praca zespołowa, metoda projektowa, case studies, symulacje biznesowe, symulacje inwestycyjne, wizyty studyjne, elementy grywalizacji.

Sprawdź, czego dowiesz się z tego wpisu

Kto będzie mógł uczyć nowego przedmiotu?
Co zmieni się w treściach kształcenia?
Program podstawowy biznesu i zarządzania
Program rozszerzony biznesu i zarządzania
Podsumowanie

Kto będzie mógł uczyć nowego przedmiotu?

Nowy przedmiot biznes i zarządzanie w zakresie podstawowym ma mieć wymiar 2 godzin (tak samo jak w przypadku Podstaw przedsiębiorczości), a w zakresie rozszerzonym 8 godzin w cyklu kształcenia. Postuluje się semestralny/roczny projekt zespołowy, który ma przygotować uczniów do zarządzania projektami i współpracy w grupie. Widoczna jest tutaj analogia do zapisu podstawy programowej Podstaw przedsiębiorczości, która zachęcała dotychczas do wykonania przez ucznia biznesplanu lub idei biznesplanu w ciągu min. jednego semestru.

W Ocenie Skutków Regulacji (dokumencie towarzyszącym rozporządzeniu) widnieje zapis, z którego wynika, że nauczyciele mający obecnie kwalifikacje wymagane do nauczania przedmiotu podstawy przedsiębiorczości będą mogli nauczać przedmiotu biznes i zarządzenie. Jednocześnie zwraca się uwagę na to, że nauczyciele będą mieli także możliwość uczestniczenia w szkoleniach doskonalących, które będą organizowane przez publiczne placówki doskonalenia nauczycieli.

Co się zmieni w treściach kształcenia?

Ogólnie rzecz biorąc można uznać, że nie ma ogromnej rewolucji jeśli chodzi o poruszaną tematykę BiZ w porównaniu z PP, ale że zmiana jest znacząca, wynika wprost z analizy podstawy programowej nowego przedmiotu.

Program podstawowy biznesu i zarządzania

W tym miejscu trzeba zaznaczyć, że podstawy przedsiębiorczości zamieniane zostają na przedmiot biznes i zarządzanie w zakresie podstawowym. Zakres rozszerzony to całkiem inna „para kaloszy”. W ramach BiZ (zakres podstawowy) będą osiągane efekty kształcenia głównie związane z kształtowaniem kompetencji przedsiębiorczych (w tym zarządzania sobą i swoimi finansami) oraz podstawowymi umiejętnościami analizy elementów otoczenia biznesowego pod kątem identyfikacji możliwych szans do uruchomienia własnej działalności gospodarczej, ale też przygotowaniem do wejścia na rynek pracy. Treści nauczania podzielone są na 6 działów.

Dział 1 – Osoba przedsiębiorcza we współczesnym świecie

Dział 1 skupia się na kształtowaniu kompetencji przedsiębiorczych, tj. umiejętności interpersonalne, praca zespołowa, kreatywne myślenie, rola innowacji w przedsiębiorczości, znaczenie przedsiębiorczość w gospodarce rynkowej czy metody doskonalenia kompetencji przedsiębiorczych.

Niniejszy dział nie ma bezpośredniego odpowiednika w dotychczasowej podstawie programowej PP. Na umiejętność pracy zespołowej wskazywał dział 4 PP, a o umiejętnościach interpersonalnych czy kreatywnym myśleniu mówiło się przy okazji działu 1 PP poruszając cechy osoby przedsiębiorczej.

Dział 2 – Zarządzanie projektami

W ramach działu należy wprowadzać zagadnienia związane ze specyfikę projektu; zakresem, etapami i celami projektu; planowaniem zadań projektowych; budżetem i harmonogram działań; rolami w projekcie i podziałem zadań oraz podsumowywaniem zadań projektowych.

To całkowita nowość w treściach nauczania. Umiejętności praktyczne w zakresie zarządzania projektami jest bardzo ważna zarówno w kontekście własnej działalności gospodarczej jak i w pracy na „etacie”.

Dział 3 – Gospodarka rynkowa

Ten dział zawiera większość tematyki poruszanej do tej pory w ramach działu 1 PP. Mowa tutaj o zagadnieniach: przedsiębiorczości w gospodarce rynkowej, cech gospodarki rynkowej, rodzajów rynków, podmiotów gospodarki rynkowej, mechanizmów rynkowych, roli państwa w gospodarce czy konsumenta na rynku. Obydwa działy mają nawet tożsamy tytuł – Gospodarka rynkowa. To co nie „zmieściło się” do programu podstawowego zostało „przerzucone” do programu rozszerzonego.

Dział 4 – Finanse osobiste

Biznes i zarządzanie kładzie nacisk na umiejętności sprawnego poruszania się po świecie finansów osobistych. Stąd w treściach nauczania znalazły się zagadnienia dotąd niewystępujące lub jedynie zasygnalizowane w podstawach przedsiębiorczości. Mowa o: postawach wobec pieniędzy, budżecie gospodarstwa domowego, dojrzałości finansowej, spirali zadłużenia, formach oszczędzania, bezpieczeństwie bankowości elektronicznej, oraz finansowych zabezpieczeniach przyszłości.

W dziale 4 można znaleźć kilka elementów poruszanych do tej pory w ramach działu 2 PP – Rynek finansowy, tj. formy inwestowania, tematyka usług bankowych, ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia majątkowe i na życie, mechanizmy inwestowania na Giełdzie Papierów Wartościowych.

Dział 5 – Osoba przedsiębiorcza na rynku pracy

Nowy przedmiot redefiniuje pogląd na rynek pracy. Akcentuje definicję rynku pracy z perspektywy człowieka. Zwiększa rolę autoprezentacji i formułowania opinii zwrotnej.

Dział 5 BiZ czerpie także z treści nauczania zawartych w dziale 3 PP – Rynek pracy. W obydwu pojawiają się tematy tj. kariera zawodowa, poszukiwanie pracy, rozmowa kwalifikacyjna, etyka w pracy. Nie ma w nowej podstawie programowej (a przynajmniej nie wprost) bhp i organizacji pracy, tematyki Państwowej Inspekcji Pracy czy związków zawodowych.

Dział 6 – Przedsiębiorstwo

Niniejszy dział ma taką samą nazwę co dział 4 PP i zawiera część podobnych treści nauczania – tj. zarządzanie przedsiębiorstwem, otoczenie przedsiębiorstwa, etyka w biznesie i społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw. Pozostałe treści z działu 4 PP występują w zakresie rozszerzonym BiZ.

Program rozszerzony biznesu i zarządzania

Efekty kształcenia w zakresie rozszerzonym koncentrują się na opracowaniu planu przedsięwzięcia biznesowego lub społecznego wraz z pogłębieniem kompetencji przywódczych (w tym kierowania zespołem projektowym) i umiejętności zarządzania przedsiębiorstwem oraz rozszerzonej analizy otoczenia gospodarczego w dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości. Realizacja projektu biznesowego lub społecznego związana jest z propozycją formy egzaminu maturalnego z przedmiotu BiZ. Matura z BiZ ma bowiem składać się z dwóch części: teoretycznej (wzorowanej na standardowe arkusze maturalne) oraz praktyczna (projekt przedsięwzięcia biznesowego i społecznego) – realizowana w zespole.

Dział 1 – Zarządzanie projektami

Jest rozbudowaniem treści kształcenia przewidzianych w dziale 2 BiZ (zakres podstawowy). W trakcie zajęć należy poruszyć następujące kwestie: ukazanie projektu jako procesu, przedstawienie podejścia do zarządzania projektami, ukazanie technik zarządzania projektami, typy projektów, zespół projektowy, kierownik i interesariusze projektu, inicjowanie i definiowanie projektu, planowanie i realizacja, komunikacja i zakończenie projektu.

Podobnie jak w przypadku działu 2 BiZ (zakres podstawowy) tematyka przeznaczona do omówienia jest nowością w porównaniu do treści nauczania PP.

Dział 2 – Gospodarka rynkowa

Dział zawiera poszerzenie treści nauczania zawarte w dziale 3 zakresu podstawowego BiZ – Gospodarka rynkowa.

Nawiązując do podstawy programowej PP, można dostrzec wyraźne odwołanie do działu 1 (również o nazwie Gospodarka rynkowa). Chodzi o fazy cyklu koniunkturalnego, struktury rynkowe, rola państwa w gospodarce oraz znaczenie konsumenta na rynku, a także zagadnienia związane z czynnikami produkcji, krzywą popytu i podaży, równowagą rynkowa, wzrostem a rozwojem gospodarczym, narzędziami polityki gospodarczej, polityką fiskalną i polityką monetarną. W programie rozszerzonym BiZ należy poruszyć także tematykę wspólnego rynku Unii Europejskiej, procesów globalizacji, współpracy międzynarodowej przedsiębiorstw oraz rzadkości – czyli treści, których nie było dotychczas w podstawie programowej PP.

Dział 3 – Finanse osobiste i rynek finansowy

Dział rozszerza tematykę poruszaną w ramach działu 4 zakresu podstawowego BiZ – Finanse osobiste.

Ta część koresponduje z działem 2 PP – Rynek finansowy. Zarówno w PP jak i BiZ zawarto tematykę pieniądza i jego obiegu, instytucji rynku finansowego, podatków, ubezpieczeń i ochrony konsumenta na rynku finansowym.

Dodano także treści związane z problematyką praktycznego zarządzania finansami osobistymi. Stąd pojawiły się tematy tj. ryzyko inwestycyjne, skłonność do ryzyka, strategie inwestycyjne, fundusze inwestycyjne, instrumenty rynku pieniężnego, instrumenty rynku kapitałowego, instrumenty alternatywne, wybór instrumentu inwestycyjnego, pułapki w decyzjach finansowych.

Dział 4 – Rynek pracy i zatrudnienie

Stanowi rozwinięcie działu 5 programu podstawowego BiZ – Osoba przedsiębiorcza na rynku pracy.

Dział zawiera sporo elementów występujących dotychczas w dziale 3 PP – Rynek pracy. A więc: mierniki i wskaźniki rynku pracy, popyt i podaż na rynku pracy, rozmowa kwalifikacyjna, formy zatrudnienia, systemy płac, prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy czy etyka. W porównaniu do PP wprowadzono tematykę nawiązującą do działalności publicznych służb zatrudnienia, np. aktywizacji zasobów pracy, przeciwdziałania bezrobociu czy planowania kariery zawodowej. Proponuje się ponadto omawianie problematyki doboru pracowników i mobbingu.

Dział 5 – Przedsiębiorstwo

Dział 5 to poszerzenie treści nauczania działu 6 zakresu podstawowego BiZ – Przedsiębiorstwo.

Treść tegoż działu ma swoje odniesienie do tematyki występującej dotychczas w dziale 4 PP – Przedsiębiorstwo. Pojawiają się treści nawiązujące do biznesplanu, źródeł finansowania, społecznej odpowiedzialności biznesu, typów przedsiębiorstw, instrumentów marketingowe i rentowności przedsięwzięcia biznesowego. Ponadto rozwinięto zasygnalizowane tylko w PP oraz wprowadzono nowe treści, tj. startupy, modele biznesu, badania rynkowe, profil klienta, koncepcja produktu, zasoby przedsiębiorstwa, przewagi konkurencyjne, funkcje zarządzania, struktura organizacyjna, rekrutacja, motywowanie, ocena pracowników, wynagrodzenie, przywództwo, zarządzanie operacyjne oraz czynniki ryzyka w biznesie.

Kilka słów na koniec

Można powiedzieć „nie taki diabeł straszny jak go malują”. Wiele treści programowych w nowym przedmiocie jest wprost zaczerpniętych z podstawy programowej podstaw przedsiębiorczości, niektóre są zredukowane, a niektóre bardziej uwypuklone. Pojawiają się też całkiem nowe zagadnienia, które do tej pory były albo tylko sygnalizowane albo nie występowały w ogóle. Jednego możecie być pewni – nie pozostawimy was samych sobie i deklarujemy, że będziemy towarzyszyć wam w przygotowaniach do uczenia biznesu i zarządzania. Od 4 lat organizujemy dla Was Akademię Przedsiębiorczości – czyli cykl bezpłatnych webinarów, podczas których otrzymujecie konkretną wiedzę od ekspertów i gotowe materiały do prowadzenia zająć. Dalej będziemy kontynuować tę inicjatywę, skupiając się na zagadnieniach przewidzianych w podstawie programowej biznesu i zarządzania.

Duża część z Was doskonale wie, że od 6 lat proponujemy realizację projektu semestralnego z podstaw przedsiębiorczości z wykorzystaniem Branżowych Symulacji Biznesowych. Do tej pory była to ciekawa i angażująca innowacja dydaktyczna. Ale pamiętajcie, że w podstawie programowej biznesu i zarządzania znajdziecie zalecenie wykorzystywania symulacji biznesowych i inwestycyjnych w realizacji przedmiotu. Symulacje przestaną być zatem innowacją, a staną się „chlebem powszednim”.

Dowiedz się więcej o symulacjach

Data publikacji

01.02.2023

Rekomendowane

Znamy Mistrzów Warszawy!

Aktualności

5 Edycja konkursu Warszawskie Mistrzostwa Start-up Jump rozstrzygnięta. Mistrzowski tytuły zdobył zespół "Pod palmami" reprezentujący IX Liceum Ogólnokształcące im. K. Hoffmanowej w Warszawie. Podczas konkursu uczniowie wykorzystywali symulacje Agencji Interaktywnej.

Akademickie Mistrzostwa Menedżerskie – czas start!

Aktualności

Rozpoczęły się eliminacje do konkursu Akademickie Mistrzostwa Menedżerskie. W rywalizacji online bierze udział 195 zespołów z 86 uczelni z całej Polski!

Rozpoczynamy Kujawsko – Pomorskie Mistrzostwa Menedżerskie – Turniej Przedsiębiorczości Społecznej Edycja 2024

Aktualności

Przed nami 1. edycja konkursu Podkarpackie Mistrzostwa Przedsiębiorczości Społecznej. Uczniowie szkół średnich z województwa podkarpackiego wcielą się w rolę współwłaścicieli wirtualnych firm.