Biznes i Zarządzanie (BiZ) – podstawa programowa

W dniu 24 października 2022 roku opublikowano projekt zmieniający rozporządzenie Ministra Nauki Edukacji w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia dotyczący m.in. nowego przedmiotu Biznes i Zarządzanie.

Nowy przedmiot Biznes i Zarządzanie ma zastąpić funkcjonujący od roku szkolnego 2002/2003 przedmiot Podstawy przedsiębiorczości. Dwa główne założenia, które płyną z wprowadzanej zmiany to: praktyczność realizowanych zajęć oraz podniesienie wagi przedmiotu poprzez wprowadzenie go jako przedmiotu maturalnego.

„Efekty kształcenia dla przedmiotu biznes i zarządzanie w zakresie podstawowym są ukierunkowane głównie na kształtowanie kompetencji przedsiębiorczych” – czytamy z nowej podstawy programowej.

Podstawa programowa to bardzo obszerny dokument. We wpisie uwzględniliśmy tylko jej część. Jeżeli chcesz otrzymać dostęp do pełnej wersji, wypełnij formularz. Plik z podstawą zostanie przesłany na podany adres e-mail.

Podstawa programowa Biznes i Zarządzanie – zakres podstawowy

Zebraliśmy dla Was najważniejsze informacje dotyczące wprowadzenia nowego przedmiotu oraz zmian w podstawie programowej. Całość można znaleźć w projekcie, który jest opublikowany na stronach RCL Rządowego Centrum Legislacji

I. Wiedza

Charakteryzowanie elementów kompetencji przedsiębiorczych, wyjaśnianie zależności zachodzących między nimi oraz rozumienie ich roli we współczesnym świecie.
Rozumienie znaczenia i wyzwań pracy zespołowej oraz poznanie technik ją wspomagających.
Charakteryzowanie etapów zarządzania projektami.
Identyfikowanie podstawowych rodzajów ryzyk związanych z realizacją projektów.
Wyjaśnianie mechanizmów funkcjonowania gospodarki rynkowej, powiązań między jej podmiotami oraz poznanie roli państwa w procesach gospodarczych.
Zaznajomienie się z prawami i instytucjami chroniącymi konsumenta.
Rozumienie metod aktywnego poszukiwania pracy.
Znajomość procesu planowania własnego biznesu.

II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce

Analiza własnych kompetencji przedsiębiorczych oraz przygotowanie planu działania zmierzającego do ich rozwoju.
Skuteczne organizowanie pracy zespołu w celu realizacji określonego zadania.
Prowadzenie dyskusji i argumentowanie w trakcie pracy zespołowej.
Formułowanie i uzasadnianie celów, planowanie, prezentowanie zakresu i realizacja prostych zadań projektowych.
Samodzielne obserwacje zjawisk zachodzących w gospodarce i wyciąganie na ich podstawie prostych wniosków.
Uwzględnianie w podejmowanych decyzjach dotyczących życia prywatnego i planów na przyszłość prostych informacji gospodarczych oraz podstawowych wskaźników ekonomicznych.
Planowanie budżetu gospodarstwa domowego ze świadomością konsekwencji nadmiernego zadłużania się.
Dobieranie oferty usług finansowych do własnych potrzeb.
Dobieranie odpowiednich form oszczędzania i inwestowania adekwatnie do sytuacji gospodarstwa domowego.
Obserwowanie i rozpoznawanie kompetencji oczekiwanych na dynamicznie zmieniającym się rynku pracy.
Kształtowanie umiejętności autoprezentacji i formułowania konstruktywnych opinii zwrotnych.
Samodzielne analizowanie zjawisk zachodzących w najbliższym otoczeniu i wyciąganie na ich podstawie pomysłów na własny biznes.
Przygotowanie do planowania własnej działalności gospodarczej.

III. Kształtowanie postaw.

Dostrzeganie znaczenia i konieczności ciągłego doskonalenia kompetencji przedsiębiorczych w życiu osobistym i społeczno-gospodarczym.
Dostrzeganie znaczenia kreatywnego myślenia w tworzeniu pomysłów na biznes oraz rozwiązywaniu problemów w życiu osobistym i zawodowym.
Docenianie roli przedsiębiorców budujących w sposób odpowiedzialny konkurencyjną gospodarkę oraz dostrzeganie znaczenia wolności gospodarczej i własności prywatnej jako filarów gospodarki rynkowej.
Przyjmowanie postaw patriotyzmu gospodarczego, rozumianego jako odpowiedzialność konsumentów i ludzi biznesu za dobrobyt gospodarczy i społeczny kraju.
Dostrzeganie konsekwencji działań nieetycznych związanych z finansami.
Świadomość konsekwencji związanych z nieodpowiedzialnym zadłużaniem się.
Samoświadomość i przyjmowanie odpowiedzialności za swoją karierę zawodową.
Docenianie roli postaw przedsiębiorczych pracowników w rozwoju biznesu.
Dobieranie odpowiednich form oszczędzania i inwestowania adekwatnie do sytuacji gospodarstwa domowego.
Docenianie roli przedsiębiorcy i osób zarządzających w osiąganiu celów przedsiębiorstwa.
Kształtowanie umiejętności autoprezentacji i formułowania konstruktywnych opinii zwrotnych.
Otwarcie na szanse pojawiające się w otoczeniu, podejmowanie inicjatywy, pomysłowość oraz determinacja w realizacji celów.

Treści nauczania zakres podstawowy– wymagania szczegółowe

I. Zarządzanie projektami:

projekt a proces, podejścia do zarządzania projektami, techniki zarządzania projektami, typy projektów, zespół projektowy, kierownik projektu, interesariusze projektu, inicjowanie i definiowanie projektu, planowanie projektu, realizacja projektu, komunikacja w projekcie, zakończenie projektu.

II. Gospodarka rynkowa:

rzadkość, czynniki produkcji, struktury rynkowe, krzywe popytu i podaży, równowaga rynkowa, elastyczność cenowa popytu i podaży, wzrost a rozwój gospodarczy, fazy cyklu koniunkturalnego, rola państwa w gospodarce, narzędzia polityki gospodarczej, polityka fiskalna, budżet państwa, polityka monetarna, wspólny rynek Unii Europejskiej, procesy globalizacji, współpraca międzynarodowa przedsiębiorstw, znaczenie konsumenta w gospodarce.

III. Finanse osobiste i rynek finansowy:

ryzyko inwestycyjne, skłonność do ryzyka, strategie inwestycyjne, fundusze inwestycyjne, instrumenty rynku pieniężnego, instrumenty rynku kapitałowego, instrumenty alternatywne, wybór instrumentu inwestycyjnego, pułapki w decyzjach finansowych, ubezpieczenia, funkcje i formy pieniądza, instytucje rynku finansowego, podatki, ochrona konsumenta na rynku finansowym.

IV. Rynek pracy i zatrudnienie:

mierniki i wskaźniki rynku pracy, popyt i podaż na rynku pracy, aktywizacja zasobów pracy, przeciwdziałanie bezrobociu, planowanie kariery zawodowej, dobór pracowników, rozmowa kwalifikacyjna, formy zatrudnienia, systemy płac, prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy, kodeks etyki, mobbing.

V. Przedsiębiorstwo:

typy przedsiębiorstw, startupy, modele biznesu, biznesplan, makrootoczenie, badania rynkowe, profil klienta, koncepcja produktu, zasoby przedsiębiorstwa, analiza SWOT, przewagi konkurencyjne, funkcje zarządzania, struktura organizacyjna, rekrutacja, motywowanie, ocena pracowników, wynagrodzenie, przywództwo, zarządzanie operacyjne, instrumenty marketingowe, rentowność przedsięwzięcia biznesowego, źródła finansowania, czynniki ryzyka w biznesie, społeczna odpowiedzialność biznesu.

Podstawa programowa Biznes i Zarządzanie – zakres rozszerzony

I. Wiedza.

Identyfikowanie etapów zarządzania projektami i ryzyk związanych z realizacją każdego z nich.
Pogłębione rozumienie mechanizmu rynkowego, w tym zależności przyczynowo-skutkowych między popytem, podażą i ceną, stanu równowagi rynkowej oraz elastyczności cenowej popytu i podaży.
Rozróżnianie struktur rynkowych oraz wskazywanie ich zalet i wad z punktu widzenia przedsiębiorcy i konsumenta.
Charakteryzowanie instrumentów inwestycyjnych pod kątem rentowności, płynności i ryzyka.
Identyfikowanie rodzajów ryzyka inwestycyjnego oraz sposobów jego ograniczania.
Charakteryzowanie najważniejszych instytucji rynku finansowego w Polsce.
Rozumienie mechanizmu rynku pracy.
Rozróżnianie form zatrudnienia, systemów płac i form wynagrodzeń.
Charakteryzowanie praw i obowiązków pracownika i pracodawcy.
Pogłębione rozumienie zasad prowadzenia działalności gospodarczej, w tym zależności między: ryzykiem, innowacyjnością, konkurencyjnością i zyskownością.
Pogłębione rozumienie celów i funkcji zarządzania, a także roli skutecznego przywódcy w rozwoju przedsiębiorstwa.

II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.

Planowanie i wykonywanie zadań w realizowanych projektach.
Stosowanie technik zarządzania projektami i narzędzi informatycznych wspierających ich realizację.
Kierowanie zespołem projektowym.
Przygotowanie do prowadzenia własnego biznesu i przedsięwzięć społecznych.
Pozyskiwanie oraz analizowanie danych (mierników i wskaźników) i prognoz ekonomicznych o funkcjonowaniu gospodarki Polski, Unii Europejskiej i świata oraz podejmowanie na ich podstawie przemyślanych decyzji.
Analizowanie biznesowych studiów przypadków (case study), interpretowanie zawartych w nich opisów procesów i zjawisk gospodarczych oraz biznesowych, a także identyfikowanie problemów i proponowanie rozwiązań.
Wykorzystanie wiedzy o mechanizmie rynkowym i procesach gospodarczych w opracowaniu projektu przedsięwzięcia biznesowego lub społecznego.
Dobieranie instrumentów inwestycyjnych adekwatnie do akceptowanego przez inwestora poziomu ryzyka.
Dobieranie usług ubezpieczeniowych do potrzeb gospodarstwa domowego.
Analizowanie wpływu podatków na budżet gospodarstwa domowego i możliwości wykorzystania ulg.
Analizowanie sytuacji na rynku pracy na podstawie danych i ofert pracy.
Podnoszenie kompetencji przywódczych oraz kompetencji osobistych i społecznych wymaganych na rynku pracy.
Pozyskiwanie oraz analizowanie danych charakteryzujących wybrany rynek dóbr i usług oraz ocena jego potencjału dla planowanego przedsięwzięcia biznesowego lub społecznego.
Opracowanie biznesplanu dla nowego przedsięwzięcia biznesowego lub społecznego z uwzględnieniem aktualnych trendów rynkowych, potrzeb potencjalnych klientów lub beneficjentów oraz istniejącej konkurencji.
Stosowanie instrumentów marketingowych w planowanym przedsięwzięciu biznesowym lub społecznym.
Przygotowanie do zarządzania różnymi zasobami przedsiębiorstwa.
Prezentowanie własnego projektu z uwzględnieniem specyfiki odbiorców, przyjmowanie uwag krytycznych i odpowiadanie na pytania.

III. Kształtowanie postaw.

Gotowość do dyskusji, w tym przedstawiania swoich argumentów w ramach pracy zespołowej w czasie realizacji wybranego projektu.
Dostrzeganie roli informacji i badań ekonomicznych w podejmowaniu decyzji osobistych i w ramach zarządzania przedsiębiorstwem, państwem i jednostkami samorządu terytorialnego.
Dostrzeganie znaczenia etyki życia społeczno-gospodarczego i społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w procesie rozwoju gospodarczego.
Świadomość zależności między zyskiem i ryzykiem na rynku finansowym.
Docenianie roli odpowiedzialnego pracodawcy.
Dostrzeganie korzyści stosowania zasad społecznej odpowiedzialności biznesu dla różnych grup interesariuszy.
Odwaga w przeciwdziałaniu nieetycznemu zachowaniu w zespole w trakcie realizacji projektu.
Dostrzeganie znaczenia prac przygotowawczych w osiągnięciu sukcesu przedsięwzięcia biznesowego lub społecznego.
Docenianie znaczenia zasobów niematerialnych w tworzeniu i rozwoju przedsięwzięcia biznesowego lub społecznego.
Motywacja do założenia i prowadzenia własnego biznesu.
Determinacja w osiąganiu założonych celów – projektowych oraz osobistych i zawodowych.
Otwartość na modyfikację własnych planów w odpowiedzi na zmiany otoczenia.

Treści nauczania zakres rozszerzony – wymagania szczegółowe

I. Osoba przedsiębiorcza we współczesnym świecie:

przedsiębiorczość w gospodarce rynkowej, kompetencje przedsiębiorcze i metody ich doskonalenia, umiejętności interpersonalne, praca zespołowa, kreatywne myślenie, rola innowacji w przedsiębiorczości.

II. Zarządzanie projektami:

specyfika projektu, zakres, etapy i cele projektu, planowanie zadań projektowych, budżet i harmonogram działań, role w projekcie i podział zadań, podsumowywanie zadań projektowych.

III. Gospodarka rynkowa:

przedsiębiorczość w gospodarce rynkowej, cechy gospodarki rynkowej, rodzaje rynków, podmioty gospodarki rynkowej, mechanizm rynkowy, rola państwa w gospodarce, konsument na rynku.

IV. Finanse osobiste:

postawy wobec pieniędzy, budżet gospodarstwa domowego, dojrzałość finansowa, spirala zadłużenia, formy oszczędzania i inwestowania, usługi bankowe, bezpieczeństwo bankowości elektronicznej, finansowe zabezpieczenie przyszłości, ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia majątkowe i na życie, inwestowanie na Giełdzie Papierów Wartościowych.

V. Osoba przedsiębiorcza na rynku pracy:

kariera zawodowa, poszukiwanie pracy, rozmowa kwalifikacyjna, autoprezentacja, formułowanie opinii zwrotnej, etyka w pracy.

VI. Przedsiębiorstwo:

zarządzanie przedsiębiorstwem, własny biznes i jego otoczenie, finanse przedsiębiorstwa, etyka w biznesie, społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw.

Jakie narzędzia do nauki Biznesu i Zarządzania (BiZ)?

Nowy przedmiot będzie wymagał nowych narzędzi w celu realizacji założeń przedmiotu. Poniżej przedstawiono rekomendowane metody dydaktyczne:

Grupowe projekty zaliczeniowe – znaczącym elementem tej metody będzie praca w zespołach.
Symulacje biznesowe i grywalizacja – wykorzystanie oprogramowania do symulacji decyzji biznesowych.
Metoda studium przypadków – opiera się na prezentowaniu treści merytorycznych za pomocą implementowania wiedzy w zadaniach praktycznych.
Bloki zajęciowe – rekomenduje się aby zajęcia były realizowane w blikach 2 – godzinnych realizowanych raz na dwa tygodnie.
Spotkanie z lokalnymi praktykami – zapraszanie na zajęcia lokalnych przedsiębiorców.
Debaty i panele dyskusyjne – prowadzenie np. debat oxfordzkich w trakcie zajęć.
Zajęcia w sąsiedztwie szkoły – wyjścia do przedsiębiorstw, miejsc społecznych potrzeb czy urzędów.
Wspólna analiza źródeł danych
Mniejsza liczebność grup – sugeruje się, żeby zajęcia były realizowane w mniejszych grupach, gdyż realizacja zajęć praktycznych w grupie np. 30 osobowej może być nieskuteczna.
Design thinking – metoda dostarczania innowacji poprzez wykorzystywanie nowoczesnych, pobudzających kreatywność metod pracy.